Ömer Lütfi Kanburoğlu,  KKTC, Maraş derhal iskana açılmalıdır. Marash (Varosha) must open immediately

Hayalet Şehir

Maraş derhal iskana açılmalıdır

Maraş, diğer ismiyle “hayalet şehir”, Mağusa ilçesinde modern mimarisi ile 1974 senesi öncesinde dünyanın en lüks turizm merkezlerinden birisiydi.

Kıbrıs’ın gözde bölgelerinden Maraş (Yunanca ismi Varosha) İkinci Kıbrıs Barış Harekâtı ile 13 Ağustos 1974 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından ele geçirildi.

Maraş’ta yaşayanlar Türk ordusu şehre yaklaşırken her şeylerini geride bırakıp korkudan kaçarak bölgeyi terk etti.

1974 öncesi Akdeniz’in en ünlü tatil merkezlerinden biri olan Maraş, Kıbrıs’ı ikiye ayıran Yeşil Hat tampon bölgesindedir, yapılan anlaşmalar sonrası bölge yerleşim ve iskâna kapatılmıştır.

Bölgede sadece BM’e ait bir bina, TSK’ya ait bir orduevi ve yanında bir kız öğrenci yurdu kullanıma açıktır. Bu üç binada kalanlar dışında içeriye giriş kapatılmıştır.

Arazi değeri 100 milyar doları aştığı tahmin edilen şehrin turizm yönündeki yapılanması 1960 yılında başlamıştır.

1970’lerde adadaki otellerin yüzde ellisinden fazlası Maraş bölgesinde 6,5 km. uzunluğundaki plaj üzerinde bulunuyordu. Kıyıdaki kumların Makarios tarafından Mısır çöllerinden getirildiği söylenir. Plajda başta Sophia Loren olmak üzere birçok ünlünün evi vardır.

Sadece Maraş bölgesindeki otellerin yatak sayısı, KKTC’deki toplam otellerin yatak sayısına eşittir.

Maraş’ta 1974’ten önce 10 bin yataklı 45 otel ve 60 apartman tipi otel bulunuyordu. Barış Harekâtı öncesi hepsinin dolu olduğu söylenen otellerde 25 yıl sonrasına dahi rezervasyonlar bulunduğu rivayet edilir. Bu otellerin bazılarının rezervasyon defterlerinde 2000’li yıllara kadar, 7 yıldızlı Golden Sands otelinde ise 2015 yılına kadar İngiliz Kraliyet ailesi tarafından rezervasyon yapıldığı görülmüştür.

Şehirde ayrıca 3000 civarı büyüklü küçüklü ticari iş yeri, 99 eğlence merkezi, 25 kültür kuruluşu, 21 banka, 2 spor tesisi vardır.

1970-1974 yılları arasında en parlak dönemini yaşayan şehirde bulunan ünlüler arasında Sophia Loren, Elizabeth Taylor ve Richard Burton, Raquel Welch, Brigitte Bardot gibi sanatçılar yer almıştır.

İngiliz Kraliyet ailesinin yaptığı Golden Sands Hotel, dünyanın ilk 7 yıldızlı otelidir; içinde ulaşımı sağlayan raylı sistem ve ayrıca arabayla otele girdikten sonra direkt odalara çıkma imkânı vardır.

İngiliz Kraliyet ailesine ait ve basamakların altın kaplı olduğu söylenen otel Kraliyet ailesi özellikle rica ettiği için o günden itibaren olduğu gibi kapalı duruyor, içine girilmemiştir.

Şehir genelinde 4 bin 649 özel ev, 143 resmi daire, 9 kilise, türbe ve mezarlık, 8 okul bulunuyor.

Bu bölge tek başına özellikle 1973 yılında bütün Kıbrıs’ın turizm sektöründeki toplam gelirinin yüzde 53,7’sini sağlıyordu.

Türkiye’nin askeri müdahalesinden sonra Maraş, TSK ve BM askerinin haricinde sivil halka kapatıldı.

Bölgedeki mülklerde bulunan çelik kasalar teker teker toplandı, hepsinin üzerine yazılarak birer numara verildi. Bulundukları yer envantere kaydedildi. Bu kasalar birbirinin üzerinde tavana kadar yığılmış vaziyette, önünde 24 saat nöbet tutulan depolarda yarım yüzyıldır bekletiliyor.

Maraş’ta bulunan 21 bankanın hepsinin kapısı mühürlenmiş ve zincirle kapatılmış durumda. Hepsinin önünde bankaların kendi güvenlik görevlileri nöbet tutuyor, bazı iddiaların aksine hiçbiri ve hiçbir yer yağmalanmış filan değil. Bu da Türk askerinin ne kadar disiplinli olduğunun en açık göstergesi…

Maraş el değiştirdikten sonra yaşayan herkesin göç etmesine dair alınan karar bölge halkını, otel sahiplerini şoke etmiştir. Bu kararın alındığı gün yeni tamamlanan ve bugün orduevi olarak kullanılan otelinin açılışını yapan bir kişinin binanın çatısından atlayarak intihar ettiği söylenir; fakat karar kesindir, TSK ve BM askerinin haricinde sivil halkın bu bölgeye giriş yapması artık yasaktır.

Evlerini garajdaki otomobilleri, masalarında tabaklarıyla terk eden halkın geride bıraktıkları filmlere konu olacak kadar çarpıcı…

Bölge, yarım yüzyıldır terk edilmiş vaziyette ve kapalı duruyor.

Geçen zaman düşünüldüğünde bölgenin iklimi sayesinde aslında şehir oldukça iyi durumda; eğer böyle bir bölge Anadolu’nun orta yerinde 50 sene terk edilmiş olsaydı soğuk-sıcak etkisi ile muhtemelen yıkılır giderdi ama Maraş sanki geçen sene terk edilmiş gibi…

1974 sabahından sonra zaman durmuş Maraş’ta, o günden beri sessizliğe gömülü duvarlar, kapılar, pencereler. Sokaklarda sadece rüzgar ıslık çalıyor...

BM askerleri tarafından özel koruma altına alınan ve düzenli olarak bakımı yapılan üç binanın haricinde tüm binalar kaderine terk edilmiş.

Bölgenin dışından yalnızca araçla geçilebildiğinden neredeyse herkes fotoğraf çekmeye yelteniyor; ancak bölgeden herhangi bir kayıt almak yasak, fotoğraf ya da video çekemiyorsunuz. Belirli bir hız sınırı var Bölgeden araçla geçişlerde dahi belirli kurallar var, hız sınırının altına düşmeden ve arabayı durdurmadan gitmek zorundasınız.

Bölgeye yalnızca askerler ve birinci derecen akrabaları araçla girebiliyor. İçeride askeri Ordu Evi bulunduğundan askerler ve aileleri buradaki plajı da kullanabiliyorlar.

Şimdi, kapalı bölgede sadece Türk Birliği ve Birleşmiş Milletlerin askerleri var. Bunun dışında bir de kapalı bankaların özel güvenlik görevlileri. Sınır kapısında bekleyen askerler, kimsenin içeri girmesine izin vermiyor.

Maraş’ı görmek isteyen yabancı turistler bölgeye giden yol üzerindeki İkon Kilisesi'nden öteye gidememekte. 2016 yılından itibaren turistlerin kiliseye girmeleri de yasaklanmış durumda. Askeri kartı olanlar, yurtlarda kalanlar ve kayıtlı taksiler haricinde hiçbir sivil araç ve yaya Maraş bölgesine alınmıyor.

Kapalı Maraş’taki otel ve iş yeri binalarının önemli bir bölümü uluslararası kurum ve kuruluşların yatırımları ile inşa edilse de, toprakları Kıbrıs halkına ait.

Bu bölge genelinin tarih kökeni itibarı ile Kıbrıs Türk evkaflarından Abdullah Paşa Vakfı, Lala Mustafa Paşa Vakfı ve Tekkelitika Vakfı’nın koçanlı (tapulu) malı olduğu söyleniyor.

Yıllardır sanki kimse yaşamamış, burası hiç olmamış gibi bir havanın hüküm sürdüğü Maraş’ın eski haline dönüşü için yaklaşık 10 milyar doların yeterli olacağı hesaplanıyor.

Atıl durumdaki yapıların hızla elden geçirilmesi ve 380 bitirilmemiş inşaatın kullanılabilir olanlarının da yeniden kazandırılması beklentiler arasında.

BM eski genel sekreteri Kofi Annan’ın adı ile anılan, 2004 yılında “Annan Planı” adı ile gündeme getirilip Kıbrıs halkının referandumuna sunulan ve AKP hükümetinin de şiddetle desteklediği Kıbrıs Adası'nın bağımsız bir devlet olarak birleştirilmesini öneren Birleşmiş Milletler planına göre Maraş Rumlara bırakılıyor, KKTC’de tarihe karışıyordu.

Plan, Kıbrıs adasının İngiliz üsleri bölgesi haricinde kalan kısımlarının bağımsız ve federal nitelikte bir devlet olacak şekilde birleştirilmesini öngörüyordu.

Nisan 2004'te adada yapılan referandum ile oylamaya sunulan plan, Türk tarafından % 64,91 oranında kabul gördüğü halde Rumların % 75,38'i reddettiği için hayata geçirilememiştir.

Türk tarafı Annan Planını onaylamasına rağmen Rumlar Annan Planını kabul etmeyerek hayatlarının en büyük hatasını yapmışlardır.

Eğer AKP hükümetinin şiddetle desteklediği Annan Planı onaylansa idi şimdi ne Maraş, ne de KKTC kalmamış, hepsi yok olup gitmişti. Bu konuda Rumlara bir teşekkür borçluyuz.

Bugün Yunanistan ile geldiğimiz noktada yapılacak tek şey kalmış, o da Maraş bölgesini hiç vakit kaybetmeden derhal iskâna açmaktır.

Hak sahipleri için makul bir yasal süre ilan edilir. Bölgedeki mülklerde yasal hak sahibi olanlar, ilan edilen süre içerisinde başvurup KKTC kanunlarına tabi olarak mülklerini geri alabilirler. Hatta mülklerini kullanılabilir hale getirmek için gereken tadilat ve tamirat kredisini Türkiye sağlayabilir.

Bu süre içinde başvurmayanların mülkleri KKTC hazinesine devrolup açık artırma yolu ile satışa çıkarılır.

Böylece yarım asırdır kapalı olan ve yılan hikâyesine dönen Maraş bölgesi huzura kavuşur.

omerkanburoglu@yahoo.co.uk  31 Ağustos 2020

Ghost City

Marash must open immediately

Maraş, also known as the "ghost city", was one of the most luxurious tourism centers in the world before 1974 with its modern architecture in the district of Famagusta.

One of the favorite regions of Cyprus, Maraş (its Greek name Varosha) was captured by the Turkish Armed Forces on 13 August 1974 with the Second Cyprus Peace Operation.

Those living in Marash left everything behind and fled in fear as the Turkish army approached the city.

Maraş, one of the most famous holiday resorts in the Mediterranean before 1974, is in the Green Line buffer zone that divides Cyprus into two, and the region was closed to settlement and settlement after the agreements made.

In the region, only a UN building, an army house belonging to the TAF and a dormitory for girls are open to use. Except for those remaining in these three buildings, the entrance was closed.

The city's land value, which is estimated to exceed 100 billion dollars, began to be structured in the direction of tourism in 1960.

In the 1970s, more than fifty percent of the hotels on the island were located on the beach in the Marash region. The beach was 6.5 km. It is said that the sands on the coast were brought by Makarios from the Egyptian deserts. There are houses of many famous people, especially Sophia Loren, on the beach.

Only the number of beds in the hotels in the Maraş region is equal to the total number of beds in the TRNC.

Before 1974, there were 45 hotels with 10 thousand beds and 60 apartment-type hotels in Marash. It is rumored that the hotels, which are said to be full before the Peace Operation, were booked even after 25 years. It was seen that some of these hotels were booked by the British Royal family until the 2000s and in the 7-star Golden Sands hotel until 2015.

There are also around 3000 commercial workplaces, 99 entertainment centers, 25 cultural institutions, 21 banks and 2 sports facilities in the city.

Famous people in the city, which experienced its heyday between 1970 and 1974, included artists such as Sophia Loren, Elizabeth Taylor and Richard Burton, Raquel Welch, Brigitte Bardot.

Golden Sands Hotel, built by the British Royal family, is the world's first 7-star hotel; There is a rail system providing transportation inside and also the possibility to go directly to the rooms after entering the hotel by car.

The hotel, which belongs to the British Royal family and the steps are said to be covered in gold, remains closed as it was from that day, as the royal family specifically requested it, and it was not entered.

There are 4 thousand 649 private houses, 143 official offices, 9 churches, tombs and cemeteries, 8 schools throughout the city.

This region alone provided 53.7 percent of the total income of Cyprus in the tourism sector, especially in 1973.

After Turkey's military intervention Maras, except for UN military Armed Forces and civilians were closed.

The steel safes found in the properties in the region were collected one by one, all of them were written on and given a number. Their location was recorded in the inventory. These safes are stacked on top of each other to the ceiling, and they have been kept in warehouses that are on guard for 24 hours for half a century.

The doors of all 21 banks in Marash are sealed and closed with chains. The banks' own security guards stand guard in front of them all, contrary to some claims, none and nowhere is plundered or anything. This is the clearest indicator of how disciplined Turkish soldiers are. 

The people of the region and the hotel owners were shocked by the decision taken to migrate everyone living after Maraş changed hands. It is said that a person who opened his hotel, which was recently completed on the day of this decision and is now used as an army house, committed suicide by jumping from the roof of the building; However, the decision is final. It is now forbidden for civilians to enter this area, except for the Turkish Armed Forces and UN soldiers.

Striking enough to be the subject of the movies left behind by the people leaving their homes with their cars in the garage and their plates on their tables.

The region has been abandoned and closed for half a century.

Considering the time that has passed, the city is actually in a very good condition thanks to the climate of the region; If such a region had been abandoned in the middle of Anatolia for 50 years, it would probably be destroyed by the effect of cold and hot, but as if Maraş was abandoned last year.

Time stopped in Marash after the morning of 1974, walls, doors, windows that have been in silence since then. Only the wind whistles on the streets ...

Except for three buildings that are under special protection and regularly maintained by UN soldiers, all the buildings have been abandoned to their fate.

Almost everyone is attempting to take pictures, as the area can only be reached by vehicle; however, it is forbidden to take any recordings from the area, you cannot take photos or videos. There is a certain speed limit There are certain rules even when driving from the zone, you have to go without falling below the speed limit and without stopping the car.

Only soldiers and their first-degree relatives can enter the area by vehicle. Since there is a Military Army House inside, soldiers and their families can also use the beach here.

Now, there are only Turkish Union and United Nations soldiers in the closed area. Apart from that, there are also private security guards of closed banks. The soldiers waiting at the border gate do not let anyone in.

Foreign tourists who want to see Marash cannot go beyond the Icon Church on the way to the region. Since 2016, tourists have also been banned from entering the church. Except for those with a military card, those staying in dormitories and registered taxis, no civilian vehicles or pedestrians are allowed into the Maraş area.

Although a significant part of the hotel and office buildings in Varosha is built with the investments of international institutions and organizations, their lands belong to the people of Cyprus.

It is said that this region is the property of the Turkish Cypriot foundations Abdullah Pasha Foundation, Lala Mustafa Pasha Foundation and Tekkelitika Foundation due to its historical roots.

It is calculated that approximately 10 billion dollars will be enough for the return of Varosha, which has been in an atmosphere as if nobody has lived here for years and has never been here.

Expectations include the rapid overhaul of idle structures and the recovery of usable 380 of unfinished constructions.

According to the United Nations plan, which was named after the former UN Secretary General Kofi Annan, brought to the agenda under the name of the "Annan Plan" in 2004 and submitted to the referendum of the Cypriot people and strongly supported by the AKP government, Maraş is left to the Greeks according to the United Nations plan, It was becoming history in the TRNC.

The plan envisaged the unification of the parts of the island other than the British bases area into an independent and federal state.

The plan, which was voted on in the referendum held on the island in April 2004, was not implemented because 75.38% of the Greeks rejected it, although it was accepted by the Turks at a rate of 64.91%.

Although the Turkish side approved the Annan Plan, the Greeks made the biggest mistake of their lives by not accepting the Annan Plan.

If the Greeks had approved the Annan Plan supported by the AKP government, now neither Maraş nor the TRNC was left, all of them were gone. We owe a debt of gratitude to the Greeks for this.

Today, at the point we come to with Greece, the only thing left to do is to open the Marash region to settlement immediately without wasting any time.

A reasonable legal period is announced for the right holders. Those who have legal rights in the properties in the region can apply within the announced period and take back their properties subject to the TRNC law. Even Turkey can provide loan modifications and repairs required to make available their property.

The properties of those who do not apply within this period are transferred to the TRNC treasury and put up for sale through auction.

Thus, the Maraş region, which has been closed for half a century and turned into a snake story, finds peace.

omerkanburoglu@yahoo.co.uk  August 31, 2020